آمارهای موجود نشــان میدهد همزمان با افزایش قیمت بنزین و سهمیه‌بندی، میزان مصرف آن در کشــور ۲۰ درصد کاهش یافته اســت. تجربه‌های پیشین در این مورد نیز مؤید این مطلب اســت که رفتار مصرف‌کنندگان در استفاده از این فراورده پس از ســهمیه‌بندی منطقی‌تر شده اســت.

 اما برای کنترل مصرف انرژی، سیاست‌گذار باید رفتارهای دیگری را نیز به موازات اصلاح قیمتی در دستور کار قرار دهد. مرور تغییرات مصرف در سال ۸۶ نشان می‌دهد میزان مصرف این سوخت در آن سال به شدت کاهش یافت؛ به طوری که سال ۸۵ میانگین مصرف ۷۳ میلیون لیتر در روز بود اما در سال ۸۶ این رقم به ۶۴ میلیون کاهش یافت.

کاهش بیش از ۹ میلیون لیتری در مصرف نتیجه تغییر قیمت سوخت و سهمیه‌بندی بود. پس از سهمیه‌بندی در سال ۸۶ میانگین مصرف در سال‌های بعد روی ۶۴ میلیون لیتر ثابت ماند و حتی با اجرای هدفمندی یارانه‌ها، به ۶۱ میلیون لیتر در روز نیز کاهش پیدا کرد.

در فاصله پس از سال ۸۵ دیگر مصرف بنزین به محدوده ۷۳ میلیون لیتر در روز نزدیک نشد تا اینکه در سال ۹۴ دوباره شاهد رشد مصرف در کشور بودیم. یک دلیلی که مردم از سال ۸۶ تا ۹۴ دیگر از مصرف بالای ۷۰ میلیون لیتر در روز عدول نکردند، استفاده از کارت سوخت بود.

 پس از تک نرخی شدن بنزین و جمع شدن کارت سوخت به مرور شاهد افزایش مصرف بنزین بودیم به طوری که در سال ۹۴ مصرف دوباره به بالای ۷۴ میلیون لیتر در روز رســید. این میزان مصرف در سال‌های ۹۶ و ۹۷ با کم ارزش شدن پول ملی به حدود ۸۰ تا ۸۵ میلیون رسید و اکنون نیز مرزهای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز را درنوردیده است.

مرور این تجارب در کشور نشان میدهد الزام داشتن کارت سوخت، میانگین مصرف بنزین در روز را کاهش می‌دهد ولی با آزاد بودن کارت سوخت جایگاه‌ها قاچاق بنزین به کشورهای همسایه همچنان به صرفه و آسان است. یک فرد با دریافت سوخت ۳ هزار تومانی نیز می‌تواند این فراورده را در کشوری مثل پاکستان که سوخت در آن لیتری ۱۰ هزار تومان است قاچاق کرده و سود ببرد.

 در این صورت اگر بخواهیم با اصلاح قیمت، قاچاق و مصرف بنزین را کنترل کنیم باید قیمت آن را به بالای ۷ هزار تومان برسانیم. باید توجه داشت سهمیه‌بندی روی کاهش مصرف مؤثر است اما انرژی یک کالای کم کشش است که مردم دوباره در بستر زمان مصرف آن را جبران می‌کنند، از دلایل این افزایش مصرف اضافه شدن تعداد خودروهای شخصی و تاکسی‌هاست.

از جایی که داشتن ماشین به عنوان یک متغیر رفاهی منجر به افزایش مصرف در سال‌های آینده می‌شود، سیاستگذار باید در کنار افزایش قیمت و کنترل سهمیه‌ها، خودروهای کیفی با مصرف سوخت مناسب را هم به شهروندان عرضه کند.